Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa đậm sâu và bản sắc của vùng đất và con người
Dân ca ví, giặm là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân xứ Nghệ. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng và giàu cảm xúc, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người nơi đây. Năm 2014, UNESCO đã vinh danh dân ca ví, giặm là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại, khẳng định giá trị và tầm quan trọng của loại hình nghệ thuật này.
Thế hệ trẻ yêu ví, giặm
Để bảo tồn và phát huy giá trị của dân ca ví, giặm, tỉnh Nghệ An đã tổ chức nhiều lớp truyền dạy cho học sinh có năng khiếu trong cộng đồng. Trong 12 ngày tham gia khóa học, các em được tìm hiểu về đặc điểm, tính chất của làn điệu ví, giặm, cũng như thực hành các làn điệu hò, cải biên… Anh em Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu và cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.
Bảo tồn, gìn giữ dân ca
Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm.
Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca. Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm.
Thách thức trong bảo tồn
Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.
Để phát huy giá trị di sản, Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã và đang nỗ lực cùng các địa phương, đơn vị đưa ra nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại. Sự nỗ lực của các nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang góp phần giữ gìn và phát huy giá trị của dân ca ví, giặm, giúp mạch nguồn quý giá này không ngừng chảy, mãi ngân vang trong đời sống hiện đại.
UNESCO đã công nhận dân ca ví, giặm là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại, từ đó mở ra nhiều cơ hội cho việc bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật này.
