Diêu Chấn Hoa, một cái tên từng gây chấn động trong giới tài chính Trung Quốc, đã trải qua một hành trình đầy biến động và thăng trầm. Từ một kỹ sư công nghệ thực phẩm, ông đã trở thành một tỷ phú tự thân với những thương vụ địa ốc táo bạo bậc nhất tại quốc gia tỷ dân. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh dựa trên đòn bẩy tài chính đã đẩy ông vào vực thẳm khi con sóng tín dụng rút đi.
Ông Diêu Chấn Hoa sinh năm 1970 tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành thực phẩm và kỹ thuật quản lý công nghiệp tại Đại học Công nghệ Nam Trung Quốc, ông làm việc trong một doanh nghiệp nhà nước nhưng sớm rời bỏ công việc ổn định để dấn thân vào thương trường bằng một con đường “kỳ quặc”: thuê đất trồng rau. Với cách tiếp cận thị trường cực kỳ sát thực tế, ông nhanh chóng hiểu rõ hành vi tiêu dùng và có mô hình vận hành tối ưu. Ông không chỉ dừng lại ở việc bán lẻ, ông còn tiên phong xây dựng mô hình tích hợp “từ nông trại đến siêu thị”, chuyển đổi từ chợ truyền thống sang chuỗi siêu thị thực phẩm sạch, đồng bộ từ canh tác, chế biến đến phân phối.
Trong vòng 6 năm, ông đã mở 15 siêu thị tại Thâm Quyến và được trao giải thưởng đổi mới quốc gia Trung Quốc. Tuy nhiên, ông đã sớm chuyển đổi sang lĩnh vực bất động sản và đã trở thành ông trùm bất động sản phía Nam Trung Quốc. Năm 2015, khi thị trường A-share biến động mạnh, Diêu bất ngờ tung một đòn chiến lược táo bạo: thông qua 2 công ty con là Tiền Hải Nhân Thọ (Qianhai Life) và Tụ Thắng Hoa (Jushenghua), ông sử dụng dòng tiền từ bảo hiểm để âm thầm gom cổ phiếu của Vanke – tập đoàn bất động sản lớn nhất Trung Quốc.
Tuy nhiên, ông đã phải thoái vốn và chịu lệnh cấm tham gia thị trường tài chính 10 năm vì lạm dụng dòng tiền bảo hiểm. Sau chiến thắng ở mảng địa ốc và tài chính, Diêu tiếp tục nuôi mộng “công nghiệp hóa quốc gia”. Năm 2017, ông chi 66,3 tỷ NDT (khoảng 241 nghìn tỷ đồng) thâu tóm 51% cổ phần thương hiệu ô tô nội địa Trung Quốc Qoros Auto, với tuyên bố sẽ đầu tư hơn hàng trăm tỷ NDT để làm xe “Made in China”, cạnh tranh với Tesla và các thương hiệu quốc tế.
Tuy vậy, Qoros chỉ bán được hơn 5.000 xe vào năm 2021 và tụt xuống dưới 1.000 chiếc trong năm tiếp theo. Trong khi đó, khoản đầu tư vào nhà máy, đất đai và công nghệ đã khiến công ty của Diêu Chấn Hoa “chảy máu” tài chính nghiêm trọng, lỗ lũy kế 120 tỷ NDT (khoảng 437 nghìn tỷ đồng) chỉ trong vòng 3 năm. Bước sang năm 2021, báo cáo tài chính trầm trọng hơn: hơn 2.000 tỷ NDT (khoảng 7,3 triệu tỷ đồng) nợ có lãi, nhân viên không nhận được lương, các đối tác kéo đến trụ sở đòi nợ.
Ngày nay, hình ảnh thường thấy của Diêu Chấn Hoa là một người đàn ông trung niên mặc vest nhăn nhúm, đeo kính lệch, lặng lẽ ngồi ăn mì gạo tại vỉa hè gần văn phòng. Chiếc điện thoại của ông liên tục nhận thông báo từ tòa án, trong đó có một khoản tranh chấp nhỏ chỉ 440.000 NDT (khoảng 1,6 tỷ đồng) nhưng đến giờ chưa thể thanh toán. Căn biệt thự cuối cùng của vị cựu tỷ phú ở Thâm Quyến được đưa ra đấu giá vào năm 2024 nhưng vẫn chưa có người mua.
