Thời gian gần đây, nhiều vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã xảy ra, đặt ra dấu hỏi lớn về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Những đối tượng giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa gạt, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Thế giới mạng, nơi vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên.

Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media của Mỹ đưa ra số liệu năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật.

Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối.’

Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Thời đại số đang làm gia tăng những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em khỏi các hành vi xâm hại và bắt cóc. Mạng xã hội, một công cụ kết nối quan trọng, đồng thời cũng trở thành nơi ẩn nấp lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Với sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, nhiều đứa trẻ đã trở thành nạn nhân của những kẻ bắt cóc.

Gần đây, một loạt các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố, khiến dư luận xã hội dấy lên mối lo ngại sâu sắc. Vào ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn và đưa về nhà. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi nghe điện thoại của người lạ và xin ra ngoài.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’.

Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Vụ việc là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là tại sao thế hệ trẻ sinh ra trong thời đại công nghệ số lại dễ bị lừa trên chính môi trường số? Câu trả lời là do họ thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng.

Nguyên nhân sâu xa hơn có lẽ chính là sự ngắt kết nối với gia đình, nên trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm, các em đã chọn cách một mình xử lý, thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân.

Mất kết nối giữa cha mẹ và con cái thường xuất phát từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương. Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối.

Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Con chỉ cảm nhận rằng bố mẹ đang đặt nhiều yêu cầu khắt khe và không hiểu được niềm đau của cha mẹ. Do đó, con tự tạo ra khoảng cách để tránh sự trách móc và áp lực liên tục.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới. Cha mẹ, mỗi ngày, hãy làm sao để con cảm thấy nhà mình là nơi an toàn và tin cậy, có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội.

Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng.

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ lừa đảo nhắm vào học sinh, sinh viên đã được phát hiện, cho thấy sự tinh vi và táo bạo của tội phạm. Những kẻ lừa đảo không chỉ nhắm vào tâm lý của nạn nhân mà còn lợi dụng sự hoảng loạn của người thân để thực hiện các hành vi tống tiền.

Một trong những vụ việc mới nhất là trường hợp của M., một nữ sinh 18 tuổi tại quận Hà Đông, Hà Nội. M. bị một kẻ lừa đảo tự xưng là đại diện của một tổ chức giáo dục nước ngoài, dụ dỗ tham gia một chương trình trao đổi sinh viên quốc tế giả mạo. Kẻ lừa đảo yêu cầu M. gửi sao kê 500 triệu đồng để hoàn tất hồ sơ du học. Khi M. tin tưởng và làm theo hướng dẫn, kẻ lừa đảo còn yêu cầu M. nhắn tin giả vờ rằng mình bị bắt cóc để khiến gia đình hoảng loạn và chuyển tiền ngay lập tức.

Rất may, Công an phường Hà Đông đã vào cuộc kịp thời và phát hiện M. đang ở trong một nhà nghỉ, tinh thần hoảng loạn và hoàn toàn tin rằng mình đang tham gia chương trình kiểm tra an ninh tài chính.

Không chỉ có vậy, tại phường Việt Hưng, Hà Nội, một nữ sinh khác (sinh năm 2007) cũng trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo tương tự. Một kẻ lừa đảo giả danh cán bộ công an gọi điện, thông báo thẻ căn cước công dân của em bị lợi dụng trong một đường dây rửa tiền. Quá hoảng loạn, nữ sinh bị yêu cầu khai báo tài khoản cá nhân, xóa các ứng dụng mạng xã hội và giữ lại duy nhất ứng dụng Zoom để làm việc với cơ quan chức năng.

Qua video call, kẻ lừa đảo mặc sắc phục công an, đưa thẻ ngành qua màn hình và thao túng tâm lý em đến mức phải tự quay clip khỏa thân để chứng minh không giấu tang vật, xác minh đặc điểm nhận dạng. Đỉnh điểm là lúc nữ sinh bị yêu cầu vào nhà nghỉ một mình, cắt đứt liên lạc với gia đình để quay video khỏa thân.

Tương tự, tại Ninh Bình, một thiếu nữ sinh tên Đ.T.K.P. (sinh năm 2007) cũng trở thành nạn nhân của trò lừa đảo tương tự. Nhận cuộc gọi từ người tự xưng là công an, em bị dẫn dắt từng bước từ việc cài ứng dụng Zoom, nhận quyết định bắt giữ giả mạo, đến yêu cầu tìm một nhà nghỉ kín đáo để làm việc riêng.

Những chiêu thức lừa đảo này ngày càng trở nên tinh vi và phổ biến. Các đối tượng lừa đảo thường giả danh công an hoặc cán bộ giáo dục, tạo vỏ bọc pháp lý đáng tin cậy. Chúng sử dụng Zoom, gọi video mặc sắc phục, đưa thẻ ngành, làm giả giấy tờ để tăng độ tin cậy.

Chúng cũng thao túng tâm lý nạn nhân bằng thông tin liên quan đến án hình sự hoặc cơ hội du học danh giá. Buộc nạn nhân cách ly gia đình, vào nhà nghỉ, tự chụp ảnh nhạy cảm hoặc giả vờ bị bắt cóc; gửi clip, ảnh cho người thân, ép chuyển tiền trong thời gian ngắn bằng áp lực tâm lý mạnh.

Lực lượng chức năng khuyến cáo người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên và phụ huynh cần cẩn thận và tỉnh táo trước những tình huống này. Không tin tuyệt đối vào các cuộc gọi từ người lạ tự xưng công an, viện kiểm sát, tòa án. Cơ quan chức năng không bao giờ yêu cầu làm việc qua Zoom hoặc mạng xã hội.

Không cài ứng dụng lạ, không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng cho người không quen biết. Luôn giữ liên lạc với người thân, báo ngay cho công an nếu có dấu hiệu nghi vấn. Tìm hiểu kỹ các chương trình du học, học bổng, xác minh qua lãnh sự quán, website chính thống.

TP Hồ Chí Minh đang đối mặt với một hình thức lừa đảo mới, nhắm vào những người hiến máu tình nguyện. Gần đây, hàng trăm người hiến máu đã nhận được các cuộc gọi lạ từ những người tự xưng là nhân viên của Sở Y tế, Bệnh viện Truyền máu Huyết học, Trung tâm Hiến máu nhân đạo thành phố và các đơn vị tổ chức hiến máu.

Những đối tượng này thông báo rằng kết quả hiến máu của người dân có ‘bất thường’ và yêu cầu cung cấp hình ảnh căn cước công dân, tài khoản VNeID, kết bạn Zalo để ‘hướng dẫn đăng ký khám, làm xét nghiệm hoặc xác minh danh tính’. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã xác định đây là một hình thức lừa đảo mới, gây hoang mang trong cộng đồng người hiến máu tình nguyện và đe dọa nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân.

Hành vi này cũng gây mất an ninh trật tự xã hội và ảnh hưởng đến uy tín của ngành Y tế cũng như phong trào hiến máu nhân đạo trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Trước tình hình này, ngành Y tế TP Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông nhằm cảnh báo người dân thông qua ứng dụng ‘Giọt máu vàng’, website, fanpage chính thức và gửi tin nhắn SMS đến cộng đồng người hiến máu để cảnh giác và không cung cấp thông tin cá nhân cho các đối tượng lạ.

Đồng thời, Sở Y tế cũng đã phối hợp với các cơ quan báo đài để truyền thông về quy trình hiến máu, giúp người dân hiểu biết và phòng tránh lừa đảo, đồng thời khuyến khích tham gia hiến máu tình nguyện. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh khuyến cáo người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho các cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ.

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi vấn, người dân không nên làm theo hướng dẫn của các đối tượng lạ mà cần chủ động báo cáo cho cơ quan Công an hoặc thông báo về các cơ sở y tế để được hỗ trợ và xử lý kịp thời. Ngành Y tế TP Hồ Chí Minh khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để theo dõi tình hình và phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm bảo vệ quyền lợi và bảo mật thông tin của người hiến máu.

Cũng theo Sở Y tế, các cơ sở y tế và đơn vị tiếp nhận hiến máu chỉ liên hệ với người dân qua các phương thức chính thống. Các tin nhắn gửi đến người hiến máu sẽ hiển thị tên thương hiệu ‘BVTMHH’ hoặc ‘TTHIENMAUTP’. Bệnh viện không yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân qua ứng dụng, Zalo hoặc bất kỳ đường link nào. Nếu có nghi ngờ, người dân có thể gọi ngay đến tổng đài của Bệnh viện Truyền máu Huyết học theo số 028.39557858 để xác minh.

Cảnh báo về chiêu thức lừa đảo qua mạng xã hội đang ngày càng gia tăng, với thủ đoạn tinh vi lợi dụng tâm lý nóng vội “săn” giá rẻ phút chót của người tiêu dùng. Các đối tượng lừa đảo thường tạo ra các fanpage giả mạo có tích xanh để tạo lòng tin, sau đó đăng tải chương trình du lịch gần giống với cơ sở chính thống và yêu cầu khách hàng chuyển cọc trước 50%. Tiếp đó, họ gửi mã đặt phòng giả và cắt đứt liên lạc, khiến nhiều người tiêu dùng trở thành nạn nhân.

Các fanpage lừa đảo này thường sao chép nội dung bài đăng, hình ảnh và quy trình đặt phòng và thanh toán từ trang chính thống. Chúng chạy quảng cáo trên Facebook với nội dung hấp dẫn và đánh vào tâm lý ham rẻ của người dùng. Khi giao dịch xong, các đối tượng thông báo hết phòng và hướng dẫn nạn nhân liên hệ “kế toán” để được hoàn tiền. Tuy nhiên, khi khách gọi, chúng yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản hoặc gửi link thanh toán qua cổng trung gian như VnPay để tạo cảm giác hợp lệ.

Nhiều người đã bị lừa mất thêm tiền hoặc lộ dữ liệu tài chính do lo lắng muốn lấy lại tiền và làm theo yêu cầu của đối tượng. Chỉ khi nghi ngờ hoặc không liên lạc được với “bên đặt phòng”, nạn nhân mới gọi đến hotline chính thức của khách sạn để xác minh, nhưng lúc đó thường đã quá muộn. Điều này gây ra những hậu quả nghiêm trọng về tài chính và tinh thần cho người tiêu dùng.

Để nhận biết fanpage lừa đảo, người dùng cần chú ý đến các dấu hiệu như tương tác bất thường (nhiều lượt thích nhưng ít hoặc không có bình luận thật), thông tin “Giới thiệu” không rõ ràng (do nước ngoài quản lý hoặc mới lập) và số điện thoại không khớp với website chính thức. Người dùng nên kiểm tra mục “Tính minh bạch của Trang” để xem người quản lý trang và lịch sử đổi tên fanpage. Như vậy, cảnh giác và nắm bắt các kiến thức cần thiết là chìa khóa giúp người tiêu dùng tránh xa các chiêu thức lừa đảo qua mạng xã hội.