Tại tỉnh Sơn La, một vùng cao hiểm trở của Việt Nam, việc đưa trẻ em đi tiêm chủng đầy đủ đang là một thách thức lớn. Không chỉ khoảng cách địa lý là rào cản, mà còn có những e ngại và hiểu lầm đã tồn tại từ lâu trong cộng đồng. Để giải quyết vấn đề này, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025. Dự án này là sự phối hợp giữa Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Sơn La, tổ chức PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương.

Dự án đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn. Bằng cách trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, dự án đã tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc từ chính những con người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, đa số là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ vì thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã rất nhạy bén khi nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó thu hút các chị em đang bận rộn việc nương rẫy, con nhỏ.

Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ. Chị không chỉ nói về lợi ích vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế như uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút, chị phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp, phát thuốc tẩy giun. Kết quả, chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã.

Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024. Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh). Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%.

Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ. Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia.

Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe, giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con. Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản.

Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng. Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả.

Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn. Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội.

Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Trong những ngày gần đây, tỉnh Sơn La đã hứng chịu những đợt mưa lớn kéo dài, gây ra thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Tính đến sáng ngày 27-7, đã có 2 người tử vong và 2 người khác mất tích do mưa lũ. Lượng mưa đo được từ ngày 26 đến sáng ngày 27-7 phổ biến từ 15-146 mm, với nhiều khu vực ghi nhận lượng mưa rất lớn.

Trung tâm dự báo thời tiết cho biết, trong vòng 6 giờ tới, khu vực các xã trên địa bàn tỉnh Sơn La có khả năng tiếp tục xảy ra mưa với lượng mưa tích lũy từ 10-50 mm, và có nơi lượng mưa có thể vượt trên 70 mm. Tình hình mưa lũ đang diễn biến phức tạp và có nguy cơ gây ra thêm nhiều thiệt hại.

Mưa lũ đã gây ra nhiều thiệt hại về tài sản, cơ sở hạ tầng. Cụ thể, 4 ngôi nhà đã bị sập đổ, cuốn trôi; 21 hộ dân phải di dời khẩn cấp; 10 ngôi nhà khác bị thiệt hại do sạt lở đất. Ngoài ra, 69 ha lúa mới cấy bị ngập và vùi lấp, 3 ha cây ăn quả bị sạt lở. Số gia súc, gia cầm bị vùi lấp, cuốn trôi cũng lên đến 43 con và 566 con.

Tình hình giao thông, điện lực và thông tin liên lạc tại nhiều nơi cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các tuyến đường giao thông bị chặn lại do sạt lở đất, gây khó khăn cho việc di chuyển của người dân và các hoạt động cứu hộ.

Ngay sau khi xảy ra thiệt hại, UBND tỉnh Sơn La đã nhanh chóng thành lập đoàn công tác, do lãnh đạo tỉnh trực tiếp dẫn đầu, xuống hiện trường chỉ đạo công tác cứu hộ, cứu nạn. Lãnh đạo tỉnh cũng đã đến thăm hỏi và hỗ trợ các gia đình bị thiệt hại, nhằm giúp họ sớm ổn định cuộc sống.

Trong bối cảnh tình hình thời tiết vẫn còn phức tạp, người dân Sơn La cần tăng cường cảnh giác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu thiệt hại. Các cấp chính quyền cũng đang tập trung mọi nguồn lực để hỗ trợ người dân vùng bị ảnh hưởng.

Xã Gia Phù, tỉnh Sơn La đã long trọng tổ chức lễ dâng hương tại Đền thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp và khánh thành công trình thuyết minh du lịch số. Sự kiện này diễn ra tại Khu di tích lịch sử kháng chiến chống Pháp, rừng bản Nhọt, với mục đích quảng bá du lịch gắn liền với văn hóa và lịch sử trên địa bàn. Đồng thời, đây cũng là dịp để thể hiện lòng biết ơn và ghi nhớ công lao của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Đoàn quân trong chiến dịch Điện Biên Phủ.

Khu rừng bản Nhọt, được biết đến với tên gọi “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp”, là một di tích lịch sử quan trọng. Nó không chỉ là biểu tượng tình cảm của đồng bào các dân tộc tỉnh Sơn La dành cho Đại tướng và Đoàn quân mà còn là điểm đến cho du khách muốn tìm hiểu về lịch sử. Khu rừng này nằm ven Quốc lộ 37, có diện tích gần 200 ha, được hình thành từ 2 dãy núi bao bọc, sở hữu không khí trong lành quanh năm. Vào năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Đoàn quân giải phóng đã dừng chân và đóng quân tại đây trên đường tiến lên Điện Biên tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2008, đến năm 2020, tỉnh Sơn La đã triển khai dự án tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử kháng chiến chống Pháp rừng bản Nhọt. Dự án này không chỉ nhằm tạo điểm đến cho du khách trong hành trình về chiến trường xưa mà còn thực hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Công trình bảo vệ rừng, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử Kháng chiến chống Pháp khu rừng bản Nhọt đã được khánh thành vào năm 2021. Nơi đây không chỉ giúp người dân và du khách sống lại không khí hào hùng của Đoàn quân giải phóng mà còn mang đến không gian thiêng liêng và trong lành.

Mới đây, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Gia Phù đã triển khai công trình thuyết minh du lịch số với việc lắp đặt 2 điểm quét mã QR tại cổng vào khu di tích và khu vực Đền thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thông qua việc quét mã QR, du khách có thể dễ dàng tìm hiểu về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng như lịch sử và giá trị văn hóa của khu di tích.

Việc khánh thành công trình thuyết minh số tại khu di tích đã đánh dấu bước đột phá trong việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động quảng bá du lịch gắn với văn hóa, lịch sử trên địa bàn xã Gia Phù. Sự kiện này cũng là hoạt động thiết thực kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ, chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Gia Phù lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

…

Sơn La đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong công tác dân tộc trong 6 tháng đầu năm 2025, đặc biệt là trong việc nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Theo số liệu từ Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đã ổn định và có nhiều chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực, bao gồm nhà ở, hạ tầng, y tế và giáo dục.

Một trong những điểm nổi bật trong 6 tháng đầu năm là việc triển khai quyết liệt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh xóa nhà tạm, nhà dột nát. Tỉnh Sơn La đã hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho trên 3.000 hộ gia đình, trong đó có trên 2.600 hộ được xây mới và trên 400 hộ được sửa chữa. Điều này đã mang lại mái ấm kiên cố cho hàng ngàn gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, giúp họ thoát khỏi tình trạng sống trong những căn nhà dột nát, tạm bợ.

Bên cạnh đó, hệ thống kết cấu hạ tầng cơ sở ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục được đầu tư xây dựng và nâng cấp. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, sản xuất và sinh hoạt của người dân. Công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc cũng được chú trọng, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng.

Chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang từng bước nâng lên, với quy mô trường, lớp học ngày càng mở rộng. Điều này giúp đảm bảo quyền được học tập của con em đồng bào. Trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, nhiều chuyển biến tích cực đã được ghi nhận. Đặc biệt, 100% người dân thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số sống ở vùng khó khăn và người dân sống ở vùng đặc biệt khó khăn đã được cấp miễn phí thẻ bảo hiểm y tế.

Tình hình an ninh, trật tự xã hội vùng dân tộc thiểu số cơ bản ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội. Những kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2025 là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm, đầu tư và định hướng đúng đắn của tỉnh Sơn La trong công tác dân tộc. Những nỗ lực này đã mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bền vững hơn cho đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Với những thành tựu đã đạt được, tỉnh Sơn La tiếp tục đẩy mạnh công tác dân tộc, với mục tiêu nâng cao hơn nữa đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Qua đó, góp phần xây dựng Sơn La trở thành một địa phương phát triển toàn diện và bền vững.