Khánh Hòa đang tích cực đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp gắn liền với bản sắc văn hóa tại các vùng miền núi. Huyện Khánh Sơn, thường được gọi là ‘thủ phủ sầu riêng’, đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn nhiều du khách với các mô hình du lịch hiệu quả. Tại đây, du khách có thể tham quan vườn trái cây, trải nghiệm thu hái, ở homestay nhà sàn, xem biểu diễn chiêng trống và thưởng thức ẩm thực truyền thống.

Khánh Sơn đã triển khai đề án phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP (One Commune One Product – Mỗi xã một sản phẩm) và văn hóa bản địa. Người dân địa phương đã chủ động phát triển các mô hình du lịch sinh thái nông nghiệp, tạo ra những điểm nhấn thu hút du khách. Mùa sầu riêng chín rộ vào cuối tháng 7 là thời điểm Khánh Sơn đón nhiều du khách từ khắp nơi.

Nhiều hộ dân đã đầu tư homestay, liên kết với hợp tác xã, tổ nhóm để cùng khai thác lợi thế du lịch. Mô hình ‘mỗi nhà vườn – một điểm du lịch nhỏ’ đang từng bước hình thành, tạo thêm nguồn thu nhập và giữ chân người trẻ ở lại quê nhà khởi nghiệp.

Ông Bùi Hoài Nam, Bí thư Đảng ủy xã Khánh Sơn, cho biết xã sẽ tiếp tục nghiên cứu các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và hướng đến vùng trồng sử dụng phân hữu cơ bền vững, phát triển du lịch sinh thái.

Không chỉ riêng Khánh Sơn, các xã miền núi khác như Khánh Vĩnh, Bác Ái cũng đang tận dụng điều kiện tự nhiên, văn hóa truyền thống và kinh tế vườn để phát triển du lịch. Tuy nhiên, quá trình phát triển du lịch miền núi vẫn đối mặt nhiều khó khăn, bao gồm hạ tầng giao thông còn yếu, kỹ năng làm du lịch của người dân chưa đồng đều, sản phẩm du lịch đơn lẻ, thiếu tính liên kết vùng và còn hạn chế sự tham gia của doanh nghiệp.

UBND tỉnh Khánh Hòa đã chỉ đạo các sở, ngành xây dựng kế hoạch hỗ trợ hạ tầng, kết nối tour tuyến, đẩy mạnh chương trình OCOP gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Tỉnh khuyến khích các địa phương giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sản phẩm du lịch mang dấu ấn riêng.

Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa, ông Nghiêm Xuân Thành, nhấn mạnh rằng các địa phương miền núi cần khôi phục và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó đề án phát triển du lịch giai đoạn 2025-2030 cần được rà soát, cập nhật lại để phù hợp với tình hình thực tế và đảm bảo phát triển bền vững.

Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII dự kiến sẽ được tổ chức từ ngày 1 đến 3 tháng 8 tại xã Nam Trà My, thành phố Đà Nẵng. Đây là một sự kiện văn hóa quan trọng nhằm tôn vinh cây sâm Ngọc Linh, được xem là “quốc bảo” của Việt Nam. Thông qua lễ hội, thành phố Đà Nẵng không chỉ quảng bá du lịch sinh thái và bản sắc văn hóa núi rừng Trường Sơn mà còn hướng đến thúc đẩy du lịch xanh, du lịch cộng đồng và bảo tồn văn hóa vùng cao.

Qua 7 lần tổ chức, Lễ hội Sâm Ngọc Linh đã trở thành một sự kiện văn hóa – kinh tế đáng chú ý, mang đậm bản sắc của vùng Trường Sơn. Năm nay, lễ hội sẽ bao gồm nhiều hoạt động chính như tham quan rừng sâm, trải nghiệm sinh hoạt cùng đồng bào bản địa, giao lưu văn hóa và tham quan sàn giao dịch Sâm Ngọc Linh. Những hoạt động này không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về giá trị của sâm Ngọc Linh mà còn mang đến trải nghiệm du lịch đặc biệt, gắn kết với thiên nhiên và con người địa phương.

Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái của thành phố Đà Nẵng. Sự kiện này cũng khẳng định vị thế đặc biệt của cây sâm quý trong nền văn hóa và kinh tế địa phương. Với kinh phí tổ chức được huy động từ ngân sách và xã hội hóa, ban tổ chức cam kết đảm bảo công khai, tiết kiệm và hiệu quả, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương.

Xã Nam Trà My kỳ vọng rằng Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII sẽ tiếp tục thu hút du khách, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và quảng bá rộng rãi giá trị của “quốc bảo” Sâm Ngọc Linh. Thông qua sự kiện này, du khách có cơ hội trải nghiệm và tìm hiểu sâu sắc về loại sâm quý hiếm, góp phần nâng cao nhận thức và đánh giá đúng mức về giá trị của Sâm Ngọc Linh, một phần không thể thiếu trong văn hóa và lịch sử của Việt Nam.

Thịt chua, một món ăn truyền thống của người Mường trong các dịp lễ, Tết, đã trở thành đặc sản mang thương hiệu OCOP tại xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ. Sản phẩm thịt chua Lâm Tin, từ căn bếp nhỏ của hộ gia đình ở xã Lạc Sơn, đang dần khẳng định vị thế bằng hương vị đặc trưng, sự đầu tư nghiêm túc và câu chuyện văn hóa ẩm thực đậm chất Mường.

Thịt chua ban đầu được gọi là “thịt muối chua”, là một cách chế biến và bảo quản thịt để được lâu ngày. Món ăn này được chế biến bằng cách lên men tự nhiên thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi. Qua thời gian, thịt chua không chỉ để dùng trong ngày giáp hạt mà đã trở thành món không thể thiếu trong lễ Tết, cưới hỏi, đón khách quý.

Tại xã Lạc Sơn, cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của hộ kinh doanh bà Bùi Thị Tin là một trong những cơ sở đầu tiên sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa, đưa món ăn truyền thống vào thị trường OCOP. Bà Tin chia sẻ về cơ duyên với nghề: ‘Làm món truyền thống không chỉ để bán, mà là giữ lại hương vị quê mình. Vừa làm ra sản phẩm sạch, ngon, vừa kể được câu chuyện quê hương – đó là điều mà tôi theo đuổi từ ngày đầu đến nay’.

Sản phẩm thịt chua của cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin được thị trường ưa chuộng, mang hương vị đặc trưng của vùng Mường Vang. Từ năm 2016, gia đình bà Tin bắt đầu sản xuất nhỏ lẻ, bán cho khách du lịch và các quán ăn trong vùng. Nhờ giữ được hương vị đặc trưng, sản phẩm được khách hàng giới thiệu qua nhau. Năm 2022, sản phẩm thịt chua Lâm Tin được công nhận OCOP 3 sao, được phân phối tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, có mặt ở các thị trường như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh…

Hiện, mỗi tháng cơ sở cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm gồm thịt chua quả và thịt chua hộp. Các sản phẩm đều được đóng gói vệ sinh, dán tem, mã QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn dùng rõ ràng.

Điểm khác biệt tạo nên thương hiệu của thịt chua Lâm Tin là ở khâu lựa chọn nguyên liệu và cách lên men tự nhiên. Thịt được chọn từ lợn sạch, có đủ nạc và bì, lẫn chút mỡ để đảm bảo vị ngậy. Thính được làm từ ngô, nhiều tinh bột, bùi và thơm. Hạt dổi được rang đúng lửa, giã nhỏ, trộn cùng tỏi, muối, tạo ra hương vị rất riêng mà các món thịt chua công nghiệp không thể có.

Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đang cung cấp ra thị trường 2 loại thịt chua quả và thịt chua hộp. ‘Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo. Muốn sản phẩm lên men chuẩn, phải biết cách căn nhiệt độ, thời gian ủ, độ ẩm, và cả độ dày của lát thịt. Làm thịt chua phải kiên nhẫn và sạch sẽ tuyệt đối’, bà Tin chia sẻ.

Không chỉ được người dân trong tỉnh ưa chuộng, nhiều du khách từ các tỉnh, thành khác khi biết đến thịt chua Lâm Tin đều tỏ ra thích thú với món ăn dân dã này. Thịt chua ngon nhất khi ăn cùng lá sung, lá đinh lăng, chấm với tương ớt. Vị chua nhẹ từ thịt lên men hòa với vị béo, thơm của thính, của dổi, vị cay của ớt tạo nên bản hòa tấu vị giác khó quên.

Thời gian qua, việc người dân mạnh dạn phát triển thịt chua theo hướng hàng hóa không chỉ giữ gìn được món ăn truyền thống, mà còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa bản địa. Đồng chí Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn (tỉnh Phú Thọ) cho biết: ‘Hiện xã có gần 10 hộ làm thịt chua, trong đó có một số cơ sở như Lâm Tin, Tuấn Linh đã đạt quy mô hộ sản xuất chuyên nghiệp. Xã định hướng hỗ trợ thêm về quảng bá, bao bì, truy xuất để xây dựng sản phẩm đặc trưng của địa phương, khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển, mở rộng quy mô sản xuất’.

Trong dòng chảy hội nhập, không ít món ăn truyền thống bị lãng quên, thịt chua Lâm Tin là một ví dụ đẹp về cách một gia đình nông dân có thể gìn giữ hồn ẩm thực Mường, vừa làm kinh tế, vừa giữ lại một mảnh ký ức cho thế hệ sau. Mỗi miếng thịt lên men không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về sự bền bỉ, khéo léo và tình yêu quê hương lặng lẽ mà sâu đậm, như chính tính cách của người Mường ở vùng Mường Vang.